Yangın ve gaz algılama sistemleri, yangın veya gaz kaçağı gibi tehlikeli durumları erken aşamada tespit ederek can ve mal güvenliğini sağlamak amacıyla kullanılan sistemlerdir. Bu sistemler, algılayıcılar (dedektörler), alarm ve kontrol panelleri, uyarı cihazları (sirene, flaşörler) ve otomasyon sistemleri ile entegre çalışır.
1. Yangın Algılama Sistemleri
Yangın algılama sistemleri, yangının duman, sıcaklık veya alev gibi belirtilerini tespit ederek erken uyarı sağlar.
a) Konvansiyonel Yangın Algılama Sistemi
- Bölgesel (zon bazlı) çalışır, yangının hangi bölgede olduğunu gösterir.
- Küçük ve orta ölçekli binalar için uygundur.
b) Adreslenebilir Yangın Algılama Sistemi
- Her dedektörün kendine ait bir adresi vardır, yangının tam konumunu belirleyebilir.
- Büyük ve karmaşık yapılar için uygundur.
c) Yangın Dedektörleri
Duman Dedektörleri: Duman partiküllerini algılar.
Isı Dedektörleri: Ortamdaki sıcaklık artışını tespit eder.
Alev Dedektörleri: Alevden yayılan ışınları algılar.
Kombine Dedektörler: Hem duman hem ısı algılama özelliğine sahiptir.
2. Gaz Algılama Sistemleri
Gaz algılama sistemleri, yanıcı, patlayıcı veya zehirli gazları tespit ederek tehlikeyi önceden haber verir.
a) Gaz Algılama Dedektörleri
Yanıcı Gaz Dedektörleri: LPG, doğalgaz (metan), hidrojen gibi gazları algılar.
Zehirli Gaz Dedektörleri: Karbon monoksit (CO), hidrojen sülfür (H₂S), amonyak (NH₃) gibi gazları tespit eder.
Oksijen Dedektörleri: Ortamdaki oksijen seviyesini ölçerek eksiklik veya fazlalığı bildirir.
b) Kullanım Alanları
- Konutlar (doğalgaz dedektörleri)
- Sanayi tesisleri (patlayıcı gaz dedektörleri)
- Otoparklar (karbon monoksit dedektörleri)
- Maden ocakları (metan ve oksijen sensörleri)
3. Entegre Sistemler ve Otomasyon
Yangın ve gaz algılama sistemleri genellikle bina otomasyon sistemleriyle entegre edilir. Algılanan tehlike durumunda:
- Alarm sistemleri devreye girer.
- Havalandırma sistemleri açılır/kapanır.
- Gaz vanaları otomatik olarak kapatılır.
- Yangın söndürme sistemleri (örneğin, sprinkler veya gazlı söndürme sistemleri) aktive edilir.
Bu sistemler, güvenliği artırmak için düzenli olarak test edilmeli ve bakımları yapılmalıdır.
Yangın algılama sistemleri, yangını erken aşamada tespit ederek can ve mal kaybını önlemeye yardımcı olan sistemlerdir. Temel olarak duman, ısı, alev veya gaz gibi yangın belirtilerini algılayarak alarm sistemlerini devreye sokarlar. Başlıca yangın algılama sistemleri şunlardır:
1. Konvansiyonel Yangın Algılama Sistemleri
- Binaları bölgelere (zonlara) ayırarak çalışır.
- Yangının hangi bölgede olduğunu gösterir ancak noktasal tespit yapamaz.
- Küçük ve orta ölçekli binalar için uygundur.
2. Adresli Yangın Algılama Sistemleri
- Her dedektör ve butonun kendine ait bir adresi vardır.
- Yangının tam olarak nerede çıktığını tespit edebilir.
- Büyük ve kompleks yapılarda tercih edilir.
3. Duman Dedektörleri
- Ortamdaki dumanı algılayarak yangın alarmını tetikler.
- Optik (fotoelektrik), iyonizasyon ve aspirasyon tipi duman dedektörleri olmak üzere farklı türleri vardır.
4. Isı Dedektörleri
- Ortam sıcaklığındaki ani yükselmeleri veya belirlenen sıcaklık seviyesinin aşılmasını algılar.
- Alevsiz yangınlarda (örneğin kablo yangınları) etkili olabilir.
5. Alev Dedektörleri
- Alevin yaydığı ultraviyole (UV) veya kızılötesi (IR) ışınları algılar.
- Genellikle yanıcı kimyasalların bulunduğu alanlarda kullanılır.
6. Gaz Dedektörleri
- Yanıcı veya zehirli gaz sızıntılarını algılayarak yangın veya patlama riskine karşı erken uyarı verir.
- Doğalgaz, LPG, karbon monoksit gibi gazları tespit edebilir.
7. Aspirasyonlu Yangın Algılama Sistemleri
- Havadan örnek alarak dumanı çok erken aşamada tespit eder.
- Hassas alanlar (veri merkezleri, müzeler, laboratuvarlar) için uygundur.
Bu sistemler, genellikle alarm panelleri, sirenler ve uyarı sistemleri ile entegre edilerek yangına karşı hızlı müdahale sağlanmasını amaçlar. Kullanım alanına göre farklı türde dedektörler ve sistemler seçilir.
